Temmuz ayının başından bu yana gündemde olan toplumsal medya yasası, 29 Temmuz tarihinde TBMM’de kabul edildi ve 9 unsurluk toplumsal medya düzenleme yasası 30 Temmuz Cuma günü Resmi Gazete’de yayınlandı. Kabul edilen 9 unsurluk bu maddeyle birlikte de YouTube, Twitter, Facebook, Instagram ve TikTok üzere toplumsal medya uygulamaları, “sosyal ağ sağlayıcı” olarak yine isimlendirildi.
AK Parti ve MHP oybirliğiyle kabul edilen yeni toplumsal medya kanunu, toplumsal ağ sağlayıcılarına birçok yeni yaptırım ve zorunlulukla birlikte geliyor. Pekala “Sosyal medya düzenlemesi ile neler değişecek?” toplumsal medya yasasının içeriğine ve toplumsal medya yasasının hem kullanıcılara hem de şirketlere getirdiği yükümlülüklere kapsamlı olarak yakından bakıyoruz.
Toplumsal medya yasası nedir?
Toplumsal medya yasası; Twitter, Facebook, YouTube, Instagram ve TikTok üzere milyonlarca kullanıcısı olan toplumsal medya şirketlerine bir dizi yaptırım ve yükümlülük öngören bir yasa teklifidir. Resmi Gazete’de bu yasa teklifi, “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Hatalarla Gayret Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” biçiminde açıklanmaktadır. Yasanın 1 Ekim 2020 Salı günü yürürlüğe girmesi bekleniyor.
Toplumsal medya düzenlemesiyle; toplumsal medya sağlayıcılarına, dataların Türkiye’de tutulması, temsilci bulundurmaları mecburiliği üzere birçok yeni yükümlülük getiriliyor. Bu yükümlülüklere uymayan toplumsal medya şirketlerine ise ağır isimli para cezaları yaptırımı getiriliyor. Kullanıcının faydasına yönelik birçok yaptırım getiren toplumsal medya yasasında; Almanya’da yürürlüğe giren ve ülkemizdeki kanunla temsilcilik istikametinden benzerlikler bulunan Netzdg yasası model alınıyor.
Toplumsal medya düzenlemesinin unsurları:
- Toplumsal medya platformlarına yeni tarif ve şirketlerin temsilci bulundurma mecburiliği:
- Yabancı ve yerli toplumsal medya platformları “sosyal ağ sağlayıcı” olarak tanımlanacak.
- Kullanıcıların IP adreslerinin yanı sıra “port bilgisi” de temin edilebilecek.
- Her toplumsal ağ sağlayıcısının Türkiye’de bir temsilcisi bulunacak.
- Temsilci gerçek bir kişi olursa, bu temsilci Türk vatandaşı olmak zorunda olacak.
- Türkiye’de temsilci bulundurmayan şirketlere uygulanacak yaptırımlar:
- Türkiye’de temsilci bulundurmayan sağlayıcılara, temsilci bulundurmadıkları müddet boyunca para cezası ve bant genişliğini azaltma yaptırımları uygulanacak.
- Sağlayıcı birinci etapta temsilci bulundurmaz ise 1 ila 10 milyon TL ortası idari para cezası.
- Sağlayıcı 10 gün içerisinde temsilci bulundurmaz ise 30 milyon TL idari para cezası.
- Sağlayıcı hâlâ temsilci bulundurmuyorsa, 3 ay müddet boyunca Türkiye’de reklam çalışmalarını durdurma cezası.
- Son evreye giren sağlayıcılara birinci adımda %50 bant genişliği daraltma cezası.
- Son basamağın ikinci adımında %90 bant genişliği daraltma cezası.
- Bant genişliği cezası alan şirketler, 4 saat içerisinde gerekli yaptırımları uygulamak zorundalar.
- Kullanıcılar, mahkemeye gitmeye gerek kalmadan direkt olarak temsilciliklere kişilik hakkı ihlali ile ilgili müracaat yapabilecek:
- Toplumsal ağ sağlayıcısı şirket, yapılan müracaatlara 48 saat içerisinde dönüş yapmak zorunda olacak.
- 48 saat içerisinde dönüş yapmayan şirketlere 5 milyon TL para cezası uygulanacak.
- Cezai yaptırım yerine getirilmezse 10 milyon TL para cezası.
- Hukuka alışılmamış olarak mahkeme tarafından bildirilen içerik kaldırılmaz ise ortaya çıkacak olan maddi hasarı, toplumsal medya sağlayıcı şirketler üstlenecek.
Cuma günü Resmi Gazete’de yayınlanan 9 unsurluk kanun ve bu kanunla birlikte gelen ağır idari para cezaları ve yaptırımları gerçekleştirmesi için şirketlere tanınan kısıtlı müddetler, toplumsal ağ sağlayıcı şirketleri bir epey zora sokacak üzere duruyor.
Bu unsurların yanı sıra toplumsal ağ sağlayıcı şirketlerin Türkiye’de bulunan kullanıcıların datalarını tekrar Türkiye’de barındırma tarafında gerekli önlemleri alması istikametinde bir husus bulunuyor. Ancak bu önlemlerin neler olabileceği belirtilmediği üzere, ayrıyeten bu önlemler alınmazsa şirketlerin karşılaşacağı rastgele bir yaptırım şu an bulunmuyor.
Toplumsal medya yasasının vatandaşlara tanıdığı haklar neler?
- Unutulma hakkı.
- Yapılan şikayetlere 48 saat içinde karşılık alma hakkı.
- Kullanıcının toplumsal ağ temsilcisini tanıma hakkı.
Unutulma hakkı:
Geçmişi aslında çok öncelere dayanan, ancak toplumsal medya maddesiyle birlikte tekrar gündeme gelen unutulma hakkı; kişinin internet aramaları sonucunda ismiyle ilgili çıkan tüm haberlerin, içeriklerin, fotoğrafların, görüntülerin ve gibisi evrakların ve tüm dataların internet data tabanından büsbütün silinmesi olarak açıklanabilir.
Toplumsal medya kanunuyla birlikte artık bireyler; bilgileri internet ortamında yasal hedefler dışında kullanılmışsa, yanlış ve palavra bilgiler içeriyorsa ve kelam konusu datalar kişinin isteği dışında veritabanında yer alıyorsa bireyler, unutulma hakkı çerçevesinde bu bilgilerin büsbütün kaldırılmasını talep edebilir.
Unutulma hakkını kullanmak isteyen kişi, birinci olarak kelam konusu arama motoru şirketine bu talebini iletmek zorundadır. Şayet arama motoru şirketinden bu talebe olumsuz bir karşılık gelirse ya da rastgele bir karşılık gelmezse, bireyler Ferdî Bilgileri Muhafaza Kurumu’na müracaatta bulunabilir.
Yapılan şikayetlere 48 saat içinde yanıt alma hakkı:
Yeni toplumsal medya düzenlemesiyle toplumsal ağ sağlayıcı şirketlerin Türkiye’de bulunduracakları temsilciler sayesinde, kabahat teşkil eden içeriklerin şikayetini bu temsilcilere direkt olarak iletebileceğiz.
Toplumsal medya temsilcileri ise bu yaptığımız şikayetleri, kelam konusu olan hesapları ve gönderileri inceleyecek. Şayet şikayet doğruysa ve kelam konusu içerikler yahut hesaplar kabahat teşkil ediyorsa bu içerikler silinecek. Tüm bu süreç ise 48 saat içerisinde gerçekleşecek ve bu süreç içerisinde temsilciler, mağdur şahsa bir dönüş yapmak zorunda olacak.
Kullanıcının toplumsal ağ temsilcisini tanıma hakkı:
Toplumsal medya yasasının en çok konuşulan hususlarından olan toplumsal ağ sağlayıcı şirketlerin ülkemizde temsilci bulundurma mecburiliği kullanıcıya da olumlu tarafta birtakım haklar tanıyor.
Şayet bahsi geçen temsilci gerçek bir kişi olacaksa Türk vatandaşı olma mecburiliği bulunacak ve kullanıcılar bu temsilci olan kişinin yahut şirketin bilgilerine açık bir formda ulaşabilecek. Bu sayede kullanıcılar şeffaf bir halde temsilciler ile irtibat kurabilecek. Toplumsal medya yasası, toplumsal medya şirketlerini etkilediği üzere biz kullanıcıları da büyük ölçüde etkiliyor. Toplumsal medya yasasının kullanıcıları nasıl etkilediği konusunda daha ayrıntılı incelemeye buradan ulaşabilirsiniz.
Toplumsal medya temsilcileri ne işe yarayacak?
Toplumsal medya şirketlerinin temsilci bulundurma zorunluluğunun, toplumsal medya düzenleme yasasında en çok konuşulan hususlardan biri olduğunu belirtmiştik. Pekala toplumsal ağ sağlayıcının ve temsilcilerini yükümlülükleri neler olacak?
Toplumsal medya yasasının 6. hususunda belirtilenlere nazaran toplumsal ağ sağlayıcı temsilcilikleri aracılığıyla; bildirim olması durumunda cürüm teşkil eden içeriği 24 saat içinde kaldırmak zorunda olacak. Aksi takdirde doğan ziyanları karşılamakla yükümlü olacak.
Türkiye’de günlük erişimi 1 milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı toplumsal ağ sağlayıcının belirlediği temsilci:
- Tebligat, bildirim ve taleplerin gereğini yerine getirmek,
- Şahısların kanun kapsamındaki müracaatlarını kıymetlendirmek ve
- Yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesini sağlamakla yükümlüdür.
Yani bu unsurlardan anlaşılabileceği üzere, toplumsal medya şirketinin temsilcisi kullanıcılardan gelen bildirimleri inceleyecek, kabahat teşkil eden içerikleri kaldıracak ve daha evvel belirttiğimiz üzere kullanıcılara şikayetleri hakkında 48 saat içerisinde bir dönüş yapma mecburiyetinde olacak.
Şayet temsilci bu belirtilen yükümlülükleri yerine getirmezse 10 ila 30 milyon TL ortası bir para cezasıyla karşı karşıya kalacak. Toplumsal ağ sağlayıcının reklam yayınlaması yasaklanabilecek ve son olarak da toplumsal medya platformunun bant genişliği %90’a kadar sınırlanabilecek.
Toplumsal medya yasası ne vakit uygulanacak?
Toplumsal medya yasası 29 Temmuz tarihinde TBMM'de kabul edildi ve akabinde meclis tatile girmeden 30 Temmuz tarihinde Resmi Gazete'de yasanın tüm hususları açıklamalarıyla birlikte yayınlandı. Ancak bu adımlar toplumsal medya yasasının çabucak yürürlüğe gireceği manasına gelmiyor. Toplumsal medya kanunuyla ilgili hem ülkemizin hükümeti tarafından hem de toplumsal medya şirketleri tarafından atılması gereken kıymetli adımlar var.
Bu adımların atılması için de doğal olarak makul bir vakte muhtaçlık duyuluyor. Öncelikle toplumsal medya şirketlerinin, şikayet platformlarını düzenlemesi gerekiyor ve bu süreç için hükümet tarafından şirketlere 3 ay mühlet tanınıyor. Akabinde şirketler, Türkiye'de bulunacak temsilcileri için ve hukuksal süreçlerin yoluna konması için muhakkak bir vakte gereksinim duyuyor. Bu nedenle toplumsal medya yasası TBMM'nin tatil çıkışında yani 1 Ekim 2020 tarihinde uygulanmaya başlanacak.
Toplumsal medya şirketlerinin yasaya karşı tutumları nasıl?
Bildiğiniz üzere ülkemizde uygulanacak olan toplumsal medya yasasının Almanya'da 2017 yılında uygulanan Netzdg maddesinden örnek alındığını belirtmiştik. Tıpkı ülkemizde olduğu Almanya'da da temsilcilik bulundurması gereken toplumsal medya şirketleri, Almanya hükümetinin bu teklifini kabul etmişti. Tıpkı Almanya örneğinde olduğu üzere şu an da hükümet tarafından toplumsal medya şirktlerinin ülkemizde temsilcilik bulundurması isteniyor.
Pekala toplumsal medya şirketleri bu durumu nasıl karşılıyor? AKP Küme Lideri Naci Bostancı, Twitter hâricinde Facebook, Instagram ve gibisi üzere toplumsal medya şirketlerinin toplumsal medya yasasının unsurları doğrultusunda iş birliği yapma konusunda olumlu olduklarını ve ülkemizde temsilci bulundurmayı kabul ettiklerini belirtmişti.
1 Ekim'e kadar işler nasıl bir pozisyona gelir şu an bilinmiyor. Ancak şu an için hükümet tarafında Twitter sıkıntısı dışında bir sorun görülmüyor. Bir sonraki başlıkta toplumsal medya yasasını ve Türkiye'de temsilci bulundurmayı kabul etmeyen Twitter problemini yakından inceliyoruz.
Toplumsal medya yasasını kabul etmeyen Twitter sorunu nasıl çözülecek?
Geçtiğimiz günlerde toplumsal medya düzenlemesinin yasalaşmasının akabinde, AKP Küme Lideri Naci Bostancı toplumsal medya platformlarıyla ilgili “Ağırlıklı olarak Türkiye’de temsilci bulundurmayı kabul ettiler. Bir tek Twitter olumlu karşılık vermedi, orada bir kahır görülüyor.” tabirlerinde bulunmuştu.
Bu nedenle 1 Ekim 2020 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek toplumsal medya yasası doğrultusunda şayet bu süreçte sorun çözülmezse ve Twitter Türkiye’de bir temsilci bulundurmayı kabul etmezse, Twitter’ın Türkiye’de bant genişliği %90’a sınırlanarak yasaklanması kelam konusu.
Bu gelişme hakkında açıklama yapan AKP Genel Lider Yardımcısı Uzman Ünal, “Muhataplık için sonuna kadar müzakereleri sürdüreceğiz. Her iki tarafın kazan kazan yaklaşımı ile sıkıntıyı çözeceğine inanıyorum.” açıklamalarında bulundu. Bu sebeple Twitter konusunun kestirip atılmayacağını ve 1 Ekim tarihine kadar bu doğrultuda çalışmaların devam edeceğini öğrenmiş oluyoruz.
Bant genişliği nedir? ve Bant genişliği kısıtlaması ne manaya geliyor?
Toplumsal medya yasasında en çok konuşulan yaptırımlardan biri de bant genişliği kısıtlaması olarak karşımıza çıkıyor. Pekala bant genişliği nedir? Bant genişliği; bir bilgisayar ağı yahut internet ilişkisi üzerinden makul bir müddette azamî bilgi ölçüsünü bir noktadan başkasına iletme kapasitesidir.
Bu doğrultuda bir bilgi irtibatı ne kadar fazla bant genişliğine sahipse, o oranda data gönderebilir ve alabilir. Örnek verecek olursak, bir su borusu ne kadar genişse o kadar fazla ölçüde suyu bir yere iletebilir, bant genişliği de tıpkı sistemde çalışmaktadır. Pekala toplumsal medya yasasında belirtildiği üzere bant genişliği kısıtlanırsa ne olur?
Twitter konusunda da şu an gündeme gelen bant genişliğini azaltma olayı aslında toplumsal medya platformunu yahut rastgele bir internet sitesini engellemenin bir öteki yolu. Bant genişliğinin %90’a kadar sonlandırılması demek; örnek olarak Twitter’ın sunucularından alacağımız bilginin %90 kadar azaltılması demek oluyor. Bunun sonucunda ise Twitter sunucularından Türkiye’ye yalnızca %10’luk bir bilgi akışı sağlanacak ve bu platforma erişimimiz neredeyse imkânsız hâle gelecek.
Yeni toplumsal medya yasası ile birlikte kullanıcıların kabahat teşkil eden paylaşımların sahipleriyle çaba etmek kolaylaşıyor. Bu sayede mağdur olan kişi, avantajlı bir pozisyona gelmiş oluyor. Her ne kadar toplumsal medya şirketlerine getirilen yükümlülükler bir nebze ağır olsa da birçok kesim tarafından bu adımların, siber kabahatle çaba konusunda atılması gerektiğini düşünüyor. Olağan ki toplumsal medya maddesiyle bir arada tüm sorumluluk da toplumsal medya şirketlerinin omuzlarına bırakılmıyor.
Yeni düzenlemelerle birlikte şunu anlayabiliyoruz ki toplumsal medya platformları artık daha fazla denetim edilen bir ortam hâline gelecek. Bu denetim uygun taraftan yahut makus taraftan olabilir. Lakin yeni düzenlemelerle bir arada biz kullanıcılarında kabahat teşkil eden davranışlardan uzak durması ve kişilik haklarını hiçe sayacak paylaşımlardan uzak durması gerekiyor. Toplumsal medya yasasının yürürlüğe girmesine şimdi 2 ay daha var. Bu süreçte hükümetin izleyeceği adımları ve toplumsal medya şirketlerinin işbirliği gayretlerin daima bir arada izleyeceğiz.
Sizler toplumsal medya yasası hakkında neler düşünüyorsunuz? Sizce toplumsal medya yasasında bulunan unsurlar, biz kullanıcıların toplumsal medya tecrübesinin olumsuz istikamette etkileyebilir mi? Görüşlerinizi ve niyetlerinizi bizlerle yorumlar kısmından paylaşabilirsiniz.
