Toplumsal medya şirketlerinin bilhassa 2015 ve sonrasında yaşattığı güvenlik telaşları, tüm dünyada yasal düzenlemelerin peşi sıra yürürlüğe girmesine neden olmuştu. ABD ve Çin üzere toplumsal medya şirketlerinin merkezi olan ülkeler dışında yapılan bu düzenlemelerin odak noktası “milli güvenlik” kaygılarını ortadan kaldırmak, vatandaşlara ilişkin ferdî bilgileri tüzel yollar ile teminat altına almaktı.
Türkiye’de ise toplumsal medyaya yönelik yaptırımlar ve düzenlemeler, belli aralıklar ile uygulanmıştı. Lakin artık ülkemizde 30 – 35 milyon kişinin kullandığı YouTube, TikTok, ve Instagram üzere uygulamalar var. Bu kadar kişinin faal olduğu mecralar, ticari ve ekonomik açıdan büyük ehemmiyet arz ediyorlar. Hasebiyle yasaklamak ya da kısıtlamak çabucak kelam konusu olmuyor, bu durumun sarsıcı ekonomik sonuçları meydana geliyor (Türkiye'deki dijital yatırımların büyüklüğü 2,9 milyar TL).
Temmuz 2020 ise Türkiye’de toplumsal medyanın geleceği ismine kıymetli bir ay oldu. Yalnızca 1 ay üzere kısa bir mühlet içerisinde evvel tasarı, akabinde yasaya dönüşen toplumsal medya düzenlemesi, önümüzdeki yıllarda şirketlerden kullanıcılara kadar her seviyede tesir yaratacak. Pekala toplumsal medya yasasının kullanıcıları ilgilendiren boyutları neler? Sizin için özetledik.
1. “Sosyal ağ sağlayıcı” tarifini öğrenmek zorundayız:
Toplumsal ağ sağlayıcı: İnternet ortamında metin, ses, manzara, pozisyon üzere çeşitli içerikleri oluşturmaya, görüntülemeye yahut paylaşmaya yarayan gerçek ve hukukî şahıslar.
Bu tanıma nazaran toplumsal medya şirketleri, artık ülkemizde resmi olarak toplumsal ağ sağlayıcı biçiminde tanımlanıyor. Bu tarifin içerisinde Facebook, Instagram, Twitter, TikTok, YouTube üzere herkese açık içerik paylaşım platformları; iletileşme ve görüntü görüşme uygulamaları, kullanıcılarına etkileşim imkanı tanıyan internet siteleri de dahil edilebilir.
2. Erişim engellenmeyecek, hata teşkil eden içerik silinecek:
Şayet toplumsal medya platformlarında cürüm oluşturduğu tespit edilen içerikler nedeniyle kökten bir erişim mahzuru kelam konusu olmayacak. Hata teşkil ettiği tespit edilen içerik de engellenmeyecek. Bunun yerine platformdan yahut içerik oluşturucusundan kelam konusu içeriğin silinmesi talep edilecek.
Örneğin Twitter’da kabahat teşkil eden bir dizi paylaşım varsa varsa Twitter engellenmeyecek, ilgili paylaşımların kaldırılması için yasa uygulanacak. Kullanıcılar olarak bizler kabahat teşkil eden içerikleri platforma bildireceğiz, bu içerikler üzerinden dava açabileceğiz. Platformlar ise bize 48 saat içerisinde dönüş yapmak zorunda kalacaklar.
3. Hata teşkil eden içeriklerin kaynağı daha ayrıntılı tespit edilecek:
Örneğin bir kafede oturdunuz, internete bağlandınız ve vakit geçiriyorsunuz… Sizinle birebir kafede oturan bir öbür kişi ise toplumsal medyada kabahat teşkil eden bir içerik paylaştı. Birebir IP adresi üzerinden farklı aygıtlar ile internete bağlısınız. Kendi aygıtlarınız da da birer kimlik numarası üzere çalışan IP adresleri var.
Cürüm teşkil eden paylaşım yapılan aygıta ait IP bilgisi, kullanımın başlama ve bitiş vakitleri, aktarılan bilgi ölçüsü, kullanıcı kimlik bilgileri esasen öğrenilebiliyor. Artık bu bilgiler ortasında “port bilgisi” de eklendi. Teknik ayrıntıya girmeden açıklayacak olursak; kabahat teşkil eden paylaşımın sahibi, artık dijital olarak daha ayrıntılı tanımlanabilecek.
4. Paylaşımları ya da hesapları şikayet etmek kolaylaşacak:
Her toplumsal medya platformu, kendisine has şikayet sistemine sahip. Fakat sıkıntılı bir paylaşımı ya da paylaşımın kaynağı olan hesabı şikayet etmek birden fazla kullanıcı için hayli zahmetli. Yasa ile toplumsal medya şirketlerinden şikayet sistemlerini daha kullanışlı hale getirmeleri talep edilmiş oldu. Şirketlerin 3 ay müddet içinde ilgili kısımları güncellemesi gerekecek.
5. Yaptığımız geri bildirimlere ve ilettiğimiz şikayetlere 48 saat içerisinde karşılık alacağız:
Bir gönderiyi ya da hesabı şikayet ettiğinizde ilgili platform, şikayeti ve hesap ya da gönderiyi inceleyecek. Şayet şikayet gerçek ise kelam konusu paylaşım silinecek ya da hesap kapatılacak. Tüm bu süreç için toplumsal ağ sağlayıcısı şirketlerin 48 saat vakti bulunacak. Yapılan sürecin sonucu kullanıcıya iletilecek.
6. Kullanıcı diğer içerikler, paylaşımlar yüzünden maddi ziyana uğrarsa bu ziyanı şirketler karşılayacak:
Mahallî bir işletmeniz var ya da toplumsal medyada bir kitleye hitap eden içerik üreticisiniz diyelim… Şayet birileri size karşı toplumsal medyadan temelsiz linç, hücum düzenler ve bu da sizi maddi ziyana uğratırsa, alınacak mahkeme kararı ile bu ziyanı toplumsal medya şirketi karşılayacak.
7. Toplumsal ağ temsilcilerini kullanıcılar da tanıyacaklar:
Twitter, Facebook, TikTok, Instagram, YouTube, WhatsApp, Telegram… Her bir platformun ya platformların bağlı olduğu şirketlerin ülkemizde temsilci bulundurması zarurî hale getirildi. Bu temsilci gerçek bir kişi olacaksa Türk vatandaşı olacak. Kullanıcılar olarak temsilci olan kişinin ya da bir diğer şirketin bilgilerini açık biçimde görebileceğiz.
Sonuç: Yasanın ayrıntıları olabildiğince tarafsız, fakat yasanın hangi hedeflerle uygulanacağı kıymetli
1 Ekim 2020’den itibaren yürürlüğe girecek olan toplumsal medya yasası için Almanya’da yürürlüğe giren Netzdg isimli bir yasa referans alındı. Genel sınırlarıyla ülkemizdeki yasa da Almanya’daki yasa da kullanıcının avantajlı duruma geçtiği pek çok ayrıntı içeriyor. Kullanıcılara değil, kullandıkları platforma yönelik sorumluluklar yüklüyor.
Elbette kullanıcılar olarak bizlerin de sorumlulukları büyük. Lakin bu sorumlulukların toplumsal medya ile değil, daha çok genel ahlak kuralları ile ilgisi var. Hakaret, küfür ya da çeşitli nefret telaffuzları içeren paylaşımların yapılmaması gerekiyor. Yeni yasa ile birlikte bu paylaşımlara ve paylaşımların sahiplerine yaptırım uygulamak kolaylaşıyor, mağdur durumda olan kullanıcının avantajlı duruma geçmesi sağlanıyor.
Toplumsal medya maddesine ait tartışmaların odak noktası, yasanın kullanılma hedefine yönelik. Bir diğer deyişle “neyin kabahat teşkil ettiği” yasa uygulayıcıların haline nazaran belirlenecek.
