MIT’den bilim insanları, birebir renklere sahip olmalarına karşın üzerine düşen gölge nedeniyle biri açık renkli başkası koyu renkli görünen objelere sahip eşzamanlı parlaklık kontrastı denilen yaklaşık 100 yıllık bir optik yanılsamanın nasıl oluştuğunu belirlemek için bir dizi deney gerçekleştirdiler.
Bilim insanlarının üzerine odaklandığı soru, optik illüzyonun beynimizde mi yoksa gözlerimizin beynimize gönderdiği görsel bilgiler nedeniyle mi ortaya çıktığı sorusu oldu. Bilim insanlarının gerçekleştirdiği üç deney bu optik yanılsamanın aslında gözlerde meydana geldiğini ortaya çıkardı.
Meskenin duvarındaki taşlar farklı renkte mi?
Üstteki klasik optik yanılsama görselinde bulunan konutun duvarında oklarla işaretlenmiş iki taşın rengi insanların başının karışmasını sağlıyor. İşaretlenen taşlar farklı renkteymiş üzere görünse de aslında iki taş aynı renkte.
MIT’den bilim insanları, optik yanılsama görselinin gizemini çözmek için üç farklı deney gerçekleştirdiler. Yapılan birinci deneyde, ABD’deki çalışmaya katılan lisansüstü öğrencilerden görseldeki taşların izafi parlaklığını nasıl gördükleri soruldu.
Optik yanılsamanın nasıl çalıştığını bulmak için üç farklı deney yapıldı
İkinci deneyde ise iştirakçilere yeniden tıpkı görsel gösterildi. Lakin bu sefer iştirakçilerin bir gözünü kapatmaları istendi. Bu deney sırasında iki gözüyle de başka ayrı bakan iştirakçilerin karşılıklarından yola çıkılarak optik yanılsamanın iki gözün birlikte ortaya çıkardığı bir yanılsama mı yoksa bir gözden kaynaklanan bir yanılsama mı olduğu anlaşılmaya çalışıldı.
Bilim insanları, ikinci deneyin sonunda optik yanılsamanın gözün içinde bulunan, doğuştan gelen bir güdüden geldiğine karar verdiler. Lakin bu tezi kanıtlamak için üçüncü bir deney daha yapıldı. Üçüncü deneyde öteki iki deneyden hayli farklı iştirakçilerle gerçekleştirildi.
Ameliyatla görme yetisini kazanan çocuklar da optik yanılsamaya kandı
Bu optik illüzyonda A ve B biçiminde isimlendirilen karelerin ikisi de gri renkte olmasına karşın B karesi beyaz renkte görülüyor.
Üçüncü deney, doğuştan görme mahzuru olan fakat ameliyatla görme yetisini kazanan Hindistan’dan çocuklar üzerinde yapıldı. Araştırmacılar, üçüncü deneyi optik yanılsamanın insanların tecrübelerinden elde ettikleri birikim sonucunda mı yoksa doğuştan gelen güdülerle mi ortaya çıktığını belirlemek için gerçekleştirdiler. Gerçekleştirilen üçüncü deneyde görme yetisini ameliyatla kazanan çocukların, tıpkı onlarca yıldır görmeye devam eden beşerler üzere optik yanılsamaya kapıldıkları görüldü.
Çalışmaya katılan araştırmacılardan Pawan Sinha, “Hindistan’da misyonu doğuştan katarakt üzere önlenebilir körlük cinslerinden muzdarip çocukları tedavi etmek olan Prakash Projesi isimli bir çalışma yürütülüyor” dedi. Katarakt, körlüğün önde gelen nedenlerinden biridir. Kataraktın sebep olduğu körlük, yeni bir lensin yerleştirildiği düşük maliyetli bir ameliyatla giderilebiliyor.
MIT’den bilim insanlarının gerçekleştirdiği üç deney -özellikle de üçüncü deney- parlaklık üzerinden gerçekleşen optik yanılsamaların beyinden değil gözden kaynaklandığını gösteriyor. Üç deneyde gelecekte optik yanılsamalarla ilgili yapılacak çalışmaların cevaplayacakları soruları sınırlamayı başarmış görünüyor.
Gerçekleştirilen deneyler farklı objelerinin izafî parlaklığına ait algımızın iki gözümüzde farklı başka oluştuğunu gösteriyor. Araştırmacılar, yanılsamanın retinada oluştuğunu düşünüyorlar.
