Memnunluğu tanımlayabilecek birçok etken bulunuyor lakin bu mevzunun en tartışmalı noktası artık bir klişe haline gelmiş olan parayla memnunluk olup olmayacağı konusu. Aslına bakacak olursak bu kelam, ne tam olarak hakikat ne de tam olarak yanlış. Yapılan kimi çalışmalara nazaran para arttıkça memnunluk da artıyor. Lakin bu mutluluğun da bir doyma noktası bulunuyor: yıllık 75 bin dolar (yaklaşık 515 bin TL). Bu eşikten sonra artan para beraberinde memnunluğu da artırmıyor.
Fakat San Diego Üniversitesi Psikoloji Profesörü Jean Twenge ve çalışma arkadaşı tarafından 30 yaş ve üstü 40 binden fazla yetişkin ABD’li ile yapılan araştırma, bu tartışmayı daha da alevlendirecek üzere duruyor. 1972 – 2016 yılları ortasını kapsayan bu geniş çaplı araştırma, para ve memnunluk ortasındaki bağın geçmişe nazaran daha güçlü olduğunu ve artık daha fazla paranın daha fazla memnunluk getirdiğini ortaya koyuyor.
Toplumsal sınıf ayrımı ve memnunluk
Profesör Twenge ve çalışma arkadaşı, on yılları kapsayan kelam konusu bu çalışmada memnunluk konusuna sınıfsal, bilhassa gelir ve eğitim açısından bakış atmaya karar verdi. Üstteki tablodan da görebileceğiniz üzere 1970’li yıllarda üniversite mezunu olan ve olmayan beyaz Amerikalılar ortasında “çok mutluyum” diyenlerin oranı %40.
Fakat 2010’lu yıllara gelindiğinde eğitim düzeyine nazaran çok memnunum diyenler ortasındaki fark düzgünce açılıyor. Üniversite mezunu olmayan iştirakçilerde bu oran %29’a kadar düşerken üniversite mezunlarında %40 seviyelerinde yer alıyor. Gelir temelli bakıldığında 70’li yıllar ile 2010’lu yıllarda ortadaki fark daha da artıyor.
Daha fazla eğitim alan ve daha fazla gelire sahip olan siyahi Amerikalılarda mutluk, 1970’lerden 2010’lara kadar artarak devam ediyor. Bu kümede eğitim ve gelir düzeyi düşük olanların memnunluk oranı ise bu yıllar ortasında sabit kalıyor. Siyahi Amerikalılar için gelir düzeyine bağlı memnunluk oranı ortasındaki fark, 70’lerden 2010’lara kadar artarak devam ediyor.
Ayrıyeten yapılan yeni araştırmada, evvelki araştırmaların bilakis yüksek gelir düzeylerinde bir memnunluk platosu ya da doyum noktası bulunmuyor. Örneğin 160 bin dolar ya da daha fazla kazanan yetişkinler, 115 bin dolar ile 160 bin dolar ortasında kazananlara nazaran daha memnun.
Toplumsal sınıflar ortasındaki fark açılıyor
Profesör Twenge’ye nazaran yıllar ortasında oluşan bu farkın birçok muhtemel sebebi bulunuyor. Bunlardan bir tanesi de gelir eşitsizliğinin giderek büyümesi. Yani zenginin daha varlıklı, yoksulun daha yoksul olması. Günümüzde ortalama bir şirket CEO’sunun geliri, ortalama bir çalışandan 271 kat fazla ki ortadaki bu fark 1978 yılına kadar 30 kat daha fazla.
Daha fazla gelir eşitsizliğinin olduğu toplumlarda varlıklılar ile fakirler ortasındaki boşluk giderek artıyor ve orta sınıfta bulunan kişi sayısı ise azalıyor. Bunların sebebi ise kimi temel gereksinimlerin artık çok daha fazla maliyetli olması, enflasyonun hızlanması ve personeller daha üretken olsa bile maaşlarının buna yetişememesi.
Ayrıyeten yıllar içerisinde yaşanan bu değişimler evliliklere de yansımış durumda. Birebir araştırmaya nazaran 1970’lerde evlilik oranlarında sınıflar ortasında rastgele bir fark yoktu. Lakin artık daha fazla geliri ve eğitimi olanların evlenme oranı, daha az gelire ve eğitime sahip olanlardan daha yüksek. Ayrıyeten ortalamada evli beşerler, evli olmayanlara nazaran daha keyifli.
2015 yılında yapılan farklı bir araştırmada üniversite mezunu olmayan beyaz Amerikalıların intihar oranının arttığı görülmüştü. Araştırmanın muharriri, bu ölümlere “umutsuzluk ölümleri” dedi. Üstelik COVID-19 salgınıyla birlikte sınıflar ortasındaki bu farkın daha da artabileceği kaygısı duyuluyor. Birtakım ülkelerde siyasetçiler, bu sıkıntıların önüne geçebilmek için kozmik temel gelir modeline yöneliyor.
