Uzun yıllar boyunca bilim dünyasında fizikçiler, Einstein'ın Genel Görelilik Teorisi'ndeki zamanla ilgili teoriyi açıklamakta birtakım zorluklar yaşıyordu. Görelilik kavramına nazaran vakit daima devam eden bir nicelik olarak kabul ediliyordu ve vaktin yer çekimi şartlarına nazaran yavaşlatılabileceği yahut hızlandırılabileceği düşünülüyordu. Birçoğumuzun bildiği üzere Chistopher Nolan'ın ünlü sineması Interstellar da görelilik kavramında bulunan bu teoriyi işliyordu.
Gelişen kuantum fiziğiyle bilim insanları, zamanın tıpkı bir sinemanın kareleri üzere belli bir süratte ve ritimde ilerlediğini ve üniversal bir kavram olduğunu öne sürüyor. Bu iki teorinin de yanlışsız tarafları bulunsa da bilim insanları için bu iki teoriyi de hakikat formda açıklamak biraz zorlayıcı bir bahis olabiliyor. Bu bağlamda kimi fizik teorisyenleri, vakitte bulunan görülebilir tutarsızlığın, vaktin tıpkı uzay-zaman sürekliliğinde ve kuantum kütle çekiminde olduğu üzere kuantalanarak açıklanabileceğini savunuyor. Bu senaryoda uzay-zaman sürekliliğinin kuantalanması, bu sürekliliğin belirli bir doğrultuda durmadan ilerlediğini kabul etmek yerine, uzay-zaman sürekliliğini kuantalayarak daha küçük ünitelere bölünmesiyle açıklanıyor.
Pekala, sahiden vakit kuantalanarak küçük ünitelere sıkıştırılabilir mi?
Üstte bahsettiğimiz bu uzay-zaman sürekliliğinin kuantalanmasının, bizim dünya üzerinde yaşadığımız ve hissettiğimiz vakte uygulanması teorisinin uygulanabilmesi için zamanın; küçük ve ayrık kesimlere bölünerek her evrede bir evvelki kesimin mühletinin dolması gerekiyor. Vaktinin bu formda ölçülebilmesi için de kozmik bir saatin, her tıklamasında vaktin küçük bir kesimini arkasında bırakması gerekiyor. Bu bağlamda bu üniversal saatin bütün cihanda var olması ve unsurla de etkileşim hâlinde olabilmesi temel görülüyor ancak bu sefer de teorisyenler bu saatin hangi süratte ilerleyebileceği sorusuyla karşılaşıyor.
Pensilvanya Eyalet Üniversitesi'nde üç fizik teorisyeninin yaptığı yeni çalışmada, bu kozmik saat modelinin kıymetleri için bir üst limit bulunabiliyor. Bu ortaya çıkan yeni modelde bilim insanları üniversal saatin, sürekli iki evre ortasında geçiş yapan bir kuantum osilatörü formunda olabileceğini öne sürüyorlar. Çalışmayı yürüten teorisyenler, bu kuantum osilatörü formundaki kozmik saatin suratını ölçebilmek için de atom saati üzere daha yavaş bir osilatörle bu bahsi geçen kozmik saatin birleştirilebileceğini söylüyorlar.
Birleşen iki kuantum osilatörünün da ortaya çıkaracağı gücün her vakit tıpkı ölçüde olacağını belirtiliyor lakin bu senaryoda, kullanılan iki kuantum osilatörü vakit geçtikçe senkronizasyon sorunu yaşayabilir ama senkronizasyon sıkıntısıyla iki osilatör ortasında çıkan bu fark, üniversal saatin suratı için bir üst limit belirlemede kullanılabilir. Araştırmayı yapan fizik teorisyenleri, vaktin kuantalanması teorilerini doğrulamak için bu iki osilatör ortasındaki senkronizasyon farkının ölçülmesinin kâfi olacağını savunuyor. Araştırmacıların bulduğu kuantalama üst limitiyse 10−33 saniye. Çalışmanın öteki ayrıntılarına buradan ulaşabilirsiniz.
