Bildiğiniz üzere “kara kutular (uçuş data kayıt cihazları)” uçak kazalarının en büyük şahitleridir. Uçuş esnasındaki değişimleri algılayan sensörler sayesinde kazanın akabinde faal hale gelen bu vericiler, 30 gün boyunca sinyal yayar ve memleketler arası arama-kurtarma uyduları tarafından algılanır; böylelikle uçağın yerinin belirlenmesini sağlar. Gücünü bataryadan alan kara kutular, suya düştüklerinde ise 6.000 metre derinliğe kadar 30 gün boyunca ses dalgası yayabilir.
İçinde bulunan çipler, kaydedilen bütün bilgileri saklar. Bu bilgiler hassas olduğu için kara kutular çok sağlam materyallerden yapılır, uçak düşse dahi en az hasar alarak içindeki bilgileri müdafaayı başarır.
Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki trajik uçak kazaları yaşanıyor olsa da hâlâ açık orta en inançlı ulaşım aracı uçaklardır.
Anlık uçuşları gösteren bir internet sitesindeki bu görselde de görüldüğü üzere yalnızca şu an bile gökyüzünde çok sayıda uçak bulunuyor. Bir de bütün gün, hatta bütün yıl boyunca yapılan uçuş ölçüsünü düşünün. Bir pilotun, mesleği boyunca 10.000 kadar uçuş yapıyor olmasını bilmek de uçaklara olan itimadınızı artıracaktır. Yani uçak kazasında ölme ihtimaliniz büyük ikramiyeyi tutturma ihtimalinizden bile düşüktür.
Kara kutu, ismiyle ironik bir halde “kara” değildir.
Zira kaza sonrasında kolay fark edilebilmesi için kırmızı renk tercih edilmiştir. Uçak enkazının kesimleri yüzlerce metre savrulabilir; çoklukla de dağ, orman, okyanus üzere yerlerde arama yapılacağı için kara kutuların renginin hakikaten kara olması büyük bir dezavantaj olurdu.
İçindeki hassas bilgiler, titanyumdan ya da çelikten yapılmış kalın metal bloklarla korunur.
Bu aygıtlar 2,25 tonluk basıncı kaldırabilecek kadar sağlamdır. Ayrıyeten ısı ve yangına karşı korunması için de plastikle çevrili sıvı köpükle donatılmıştır. Isıya dayanıklılığı 1.100 santigrat dereceye kadar ulaşabilir.
Çok sağlam yapılır zira kokpitte yapılan tüm konuşmalar, uçağın yaptığı tüm hareketler, motordan gelen bilgiler, irtifa, rota, yakıt durumu, kabin ısısı, hava basıncı ve daha pek çok datayı kayıt altına alır.
Gelelim asıl sorumuzun karşılığına: Kara kutular madem bu kadar sağlamsa uçaklar neden tıpkı materyallerden yapılmıyor?
Uçaklar kara kutuların yapıldığı materyallerden yapılsaydı onları uçurmak çok daha maliyetli olurdu. Uçakların yapıldığı alüminyum, kara kutuların yapıldığı titanyumdan iki kat daha hafiftir. Aslında titanyum da hafif bir metaldir ama özgül yükü 4.51’dir, alüminyumunki ise 2.71’dir. Havadayken kanatların esnemesi üzere faktörler de değerlidir; uçaklarda kullanılan alüminyum, cam karışımlı olduğu için hem sert hem yüksek esneme kabiliyetine sahiptir.
Daha da kıymetlisi, maliyeti önemsemeyip uçaklar titanyumdan yapılsaydı bile tekrar can kaybı yaşanırdı. Düşen uçak parçalanmazdı ama o kadar yüksekten o süratle yere çarpan sert bir uçağın içinden kurtulabilmek çok mümkün olmazdı. Daha uygun anlamak ismine düşen bir asansör örneği verilebilir, asansöre bir şey olmaz ama içindekiler tekrar de ziyan görür.
