Bilim insanları, koronavirüsün aşısı ve kesin tedaviyi sağlayacak ilacı bulmak için yaptıkları çalışmaların yanında koronavirüsün ne vakit ve nasıl ortaya çıktığını belirlemek için de çalışmalar yapıyorlar. Özellikle salgının hangi ülkelerde ne vakit başladığını tam olarak belirlemek bu mevzuda en değerli çalışmalardan biri olarak gösteriliyor.
Daha evvel yapılan çalışmalar, Avrupa’da koronavirüs salgınının nasıl başladığına dair değerli kanıtların ortaya çıkmasını sağlamıştı. Yapılan son çalışmalardan biri, Aralık 2019’da dahi İtalya’da koronavirüsün bulduğunu gösterdi. Barcelona Üniversitesi’nde yapılan yeni bir çalışmada ise İtalya’daki çalışmanın önüne geçerek 12 Mart 2019’da alınmış bir atık su numunesinde koronavirüsün izi bulundu.
Bilim insanlarının SARS-CoV-2 hakkındaki birinci bulgularından biri enfekte bireylerin dışkısında da virüsün bulunduğuydu. Virüs bağırsaklardan geçerken dış protein katmanını kaybediyor. Fakat RNA ismi verilen genetik malzeme parçaları sağlam bir halde çıkmayı başarıyor ve dışkıyla bir arada bedenden atılıyor. Koronavirüs,dışkıda da bulunmasına karşın mevcut ispatlar virüsün dışkı içindeki halinin bulaşıcı olmadığını gösteriyor.
Koronavirüsün dışkı aracılığıyla bedenden çıkarken yalnızca RNA kesimlerinin kalması, bilim insanların atık sularda da bu virüsün izini bulabilmesini sağlıyor. Bu halde virüs salgınının nerede ve ne vakit başladığı tespit edilebilir.
Birçok ülkede bu nedenle koronavirüsün izlerini tespit etmek için atık sular inceleniyor. Barcelona Üniversitesi’nde yapılan çalışmada da atık su epidemiyologları, virüsün kentte ne vakit ortaya çıktığını anlamak için Ocak 2018 ile Aralık 2019 ortasındaki atıksu örneklerini inceliyorlar.
PCR testleriyle koronavirüs nasıl tespit ediliyor?
Barcelona Üniversitesi’nden bilim insanlarının çalışmasının ayrıntılarını anlatmadan evvel koronavirüsün PCR testleriyle tespit edilmesinin ayrıntılarını hatırlamak da yarar var. Koronavirüsün tespit edilmesinde kullanılan PCR testleri için tükürük, mukus, donmuş atıksu üzere virüsün gizlendiği düşünülen örnekler incelenir. Bu örnekler incelenirken numune gereksiz tüm öbür partiküllerden arındırılır ve numune içeriğindeki DNA ve RNA modülleri incelenir. Daha sonra numunedeki virüste var olduğu bilinen genetik malzemenin modülleri tespit edilecek kadar fazlalaşana kadar ardışık döngülerle bu gereç kesimler çoğaltılır.
Koronavirüs testlerinde tipik olarak birden fazla gen aranıyor. Barcelona Üniversitesi’nden araştırmacılar, çalışmalarında bu genlerden üçü için numuneleri test ettiler. Test edilen genlerden biri olan RdRp geni için yapılan incelemede Mart 2019 tarihli atık su numunesi müspet sonuç verdi. Bilim insanları, bu genin iki bölgesini taradılar ve her iki bölgede de 39.amplifikasyon döngüsü sırasında müspet sonuç elde edildi.
Elde edilen sonuçlara dair bilim insanlarının üç açıklaması var
Bilim insanları, atıksu numunelerindeki müspet sonuç için birkaç farklı açıklama yapıyorlar. Bu açıklamalardan birincisi, SARS-CoV-2 formunda isimlendirilen yeni tip koronavirüsün kanalizasyonda çok düşük düzeylerde var olduğu. Başka açıklama ise test araçlarının laboratuvarda ezkaza SARS-CoV-2 ile kontamine olması. Müspet numuneler üzerinde nizamlı çalışma yapan laboratuvarlarda bazen öteki numuneleri kirleten durumlar ortaya çıkabiliyor. Bu durum pak numunelerin zayıf halde olumlu çıkmasına neden olabiliyor.
Bilim insanlarının üçüncü açıklaması ise numunenin yer alan 39.amplifikasyon döngüsünde, testin gaye aldığı gen bölgesine benzeyen öteki DNA yahut RNA’nın örnekte yer almış olması formda.
Numunenin öbür laboratuvarlarda yine incelenmesi gerekiyor
Barcelona Üniversitesi’nden bilim insanlarının çalışması, bilinenden çok erken bir evrede Avrupa’da koronavirüsün bulunmuş olabileceğini gösteriyor olmasına karşın öbür datalar, çalışmanın sonucunu desteklemiyor. Mart 2019 tarihinde Barcelona’daki teneffüs yolu hastalığı hadiselerinin sayılarında bir artış görülmemesi kıymetli bir kanıt olarak çalışmanın sonucunun karşısında duruyor.
Barcelona Üniversitesi’nden bilim insanlarının koronavirüsün izlerini buldukları numune örnekleri üzerinde yeni çalışmalar yapılması gerekiyor. Yapılacak yeni çalışmalar, sonuçların denetim edilmesinin yanında Avrupa’da koronavirüsün geçmişi hakkında kıymetli bir ipucunun ortaya çıkarılmasını sağlayacak.
