Oxford Üniversitesi tarafından geliştirilen koronavirüs aşısının inançlı olduğu ve bağışıklık reaksiyonunu tetiklediği ortaya çıktı. 1.077 insan üstünde yapılan denemeler, enjeksiyonun koronavirüsle savaşabilecek antikorlar ve T hücreleri ürettiğini gösterdi.
Yapılan çalışmalar sonrası elde edilen bulgular epeyce umut vaat edici olsa da bunun koronavirüse karşı kâfi bir muhafaza sağlayıp sağlamayacağını söyleyebilmek için hayli erken. Aşıyla ilgili daha kapsamlı testler ise yolda.
Aşıyla ilgili bilinenler
ChAdOx1 nCoV-19 ismi verilen ve harika bir süratte geliştirilen aşı, şempanzelerde nezleye sebep olan genetiği değiştirilmiş virüsten elde edildi. Koronavirüse benzemesi için üstünde değişiklikler yapılan virüs, insanlarda enfeksiyona sebep olmuyor.
Bilim insanları, koronavirüsün hücrelerimizi işgal etmede kullandığı 'spike proteini'nin genetik yapılarını geliştirdikleri aşıya aktararak bu süreci gerçekleştirdiler. Yani aşı, koronavirüse benziyor ve bedene enjekte edilince bağışıklık sistemi nasıl saldırması gerektiğini öğreniyor.
Pekala, antikor ve T hücreleri nelerdir? Antikorlar, bağışıklık sistemi tarafından üretilen ufak proteinlerdir ve virüsün yüzeyine tutunurlar. Nötrleştirici antikorlar, koronavirüsü etkisiz hale getirebilirler. Beyaz kan hücresi tipi olan T hücreleri, bağışıklık sisteminin uyumuna yardımcı olurlar. Ayrıyeten bedende hangi hücrelerin enfekte olduğunu tespit edip yok edebilirler.
Yapılan denemelerde T hücrelerinin düzeyi aşıdan 14 gün sonra, antikorların düzeyi ise 28 gün sonra pik noktasına ulaştı. Yapılan çalışma yeteri kadar uzun olmadığı için ne kadar müddet dayanabildikleri şimdi bilinmiyor. Gerçekleştirilen çalışmada, insanların %90'ının bir dozdan sonra nötrleştirici antikorlar geliştirdiği görüldü. Bu süreç, sadece 10 beşerde 2 doza çıktı.
Natürel aşı denilince insanların aklına birinci olarak inançlı olup olmadığı geliyor. BBC'de yer alan habere nazaran aşı inançlı. Lakin yan tesirleri bulunuyor. Teste katılan insanların %70'inde aşı sonrasında ateş ve baş ağrısı görüldü lakin bunlar tehlikeli seviyede değil ve araştırmacılara nazaran 'parasetamol' ile üstesinden gelinebilir.
Oxford Üniversitesi'nden Prof. Sarah Gilbert, aşıyla ilgili olarak “Aşımızın COVID-19 salgınıyla baş edebileceğini söylemeden evvel halledilmesi gereken çok fazla iş var fakat birinci sonuçlar umut verici” dedi. Aşının tam manasıyla hazır olması için geliştirmelere devam ediliyor. Sıradaki testlerde Birleşik Krallık'tan 10 bin insan yer alacak lakin aşının genel manada verimli olduğunun ölçülmesi için ABD'nin 30 bin, Güney Afrika'dan 2 bin Brezilya'dan da 5 bin beşerle büyük ölçekli testler gerçekleştirilecek.
Bir koronavirüs aşısının bu yılın sonuna varmadan evvel verimli olduğunun kanıtlanması hayli mümkün, lakin bu, geniş manada kullanıma uygun olduğu manasına gelmiyor. Kimlerin COVID-19'a karşı büyük risk taşıdığını belirlemede yetki sıhhat çalışanlarına verilecek. Geniş kapsamlı olarak kullanılacak bir aşının ise her şey plana nazaran giderse önümüzdeki sene hazır olacağı tabir ediliyor.
Doğal aşı çalışmaları dünyanın birçok ülkesinde gerçekleştiriliyor ve Oxford, bu evreye gelen birinci kurum da değil. Daha öncesinde ABD ve Çin'deki aşı çalışmalarında da benzeri bulgulara ulaşılmıştı.
