Burnundan çıkan ince uzun boynuzu ile yabanî tabiatın en karakteristik hayvanlarından biri olan burun boynuzlu ejderha kertenkele, birinci kere 1891 yılında İtalyan kaşif Elio Modigliani tarafından Endonezya'nın ormanlarında keşfedilmişti.
1930 yılında Harpesaurus modiglianii ismiyle literatüre giren kertenkele çeşidi, 130 sene sonra yine ortaya çıktı. Haziran 2018'de, Endonezya'nın Kuzey Sumatra bölgesindeki Toba Gölü'nü çevreleyen dağlık bir bölgede kuş araştırması yapan yaban hayatı biyoloğu Chairunas Adha Putra ve Depok Endonezya Üniversitesi'nden herpetolog Thasun Amarasinghe, gölün yakınlarında farklı morfolojik özelliklere sahip meyyit bir kertenkele buldu.
Burun boynuzlu ejderha kertenkele, birinci kere 1891 yılında İtalyan kaşif Elio Modigliani tarafından keşfedilmişti
Kertenkele üzerinde araştırmalar yapan Amarasinghe, bunun Kuzey Sumatra'da bulunan birinci ve tek burun boynuzlu kertenkele çeşidi olduğunu tespit etti. Dünyanın en büyük krater gölü Toba’nın etrafında yaşayan Batak kabilesine mahsus ahşap sanatların ve halk öykülerinin, kertenkelelerin mitolojik kültürlerinde özel bir yere sahip olduğunu gösterdiğini belirten Amarasinghe, buna rağmen kelam konusu cins hakkında hiçbir tarihi kalıntının olmadığını söz ediyor.
Amarasinghe’nin isteği üzerine bölgeye geri dönen yaban hayatı biyoloğu Putra, günler süren çalışmaların akabinde nihayet bir kolda uzanan ve muhtemelen uyuyan burun boynuzlu kertenkeleyi gözlemlemeyi başardı. Kertenkelenin fotoğraflarını çeken Putra, bu ender cinsin yırtıcı tabiattaki davranışlarını da gözlemleme talihi yakaladı.
Gözlemlenen kertenkelenin, 2018 yılında meyyit bulunan kertenkele ile birebir çeşide mensup olduğu belirlendi
Bu dataları kullanarak kertenkeleyi 1933'te tanımlanan cins ile karşılaştıran Amarasinghe, Putra'nin gözlemlediği canlı kertenkele ile meyyit kertenkelenin aslında tıpkı, Harpesaurus modiglianii çeşidine ilişkin olduğu sonucuna vardı. Cenova müzesindeki örnek soluk mavi olsa da, kertenkelenin doğal renginin aslında açık yeşil olduğu ortaya çıktı lakin Amarasinghe, canlının tehdit hissettiği anda kahverengimsi turuncu bir renge döndüğünü belirtiyor.
Amarasinghe ve Putra, yaptıkları keşif nedeniyle çok heyecanlı olmalarına karşın, bu nadir bulunan kertenkele tipinin muhafaza alanının dışında gözlemlendiğine ve bulunduğu bölgede büyük bir orman kaybı yaşandığına dikkat çekiyor. Tel Aviv Üniversitesi'nden herpetolog Shai Meiri ise kelam konusu keşfin, kertenkelenin korunması için bir umut ışığı olduğunu söylüyor.
Burun boynuzlu kertenkelenin yine ortaya çıkmasından evvel hiç kimsenin bu tıbbın tam olarak nerede yaşadığını ya da jenerasyonunun tükenmiş olup olmadığını bilmediğini belirten Meiri, artık Harpesaurus modiglianii çeşidinin alınacak tedbirlerle korunabileceğini ve jenerasyonunun devam etmesinin sağlanabileceğini tabir ediyor.
